BASKETBOL

SPOR

BASKETBOL

    Basketbol elle idare edilen bir topla oynanan bir takım oyunu ve spor dalıdır. Beş oyuncu oyun alanında(asil), yedi kişi kenarda (yedek) olmak üzere toplam 12  kişilik iki takım arasında oynanan bu oyunda oyuncuların amacı Pota adı verilen, yere paralel konumdaki çemberden topu geçirerek ve rakibinden daha fazla sayı alarak oyunu kazanmaktır. Basketbol müsabakaları 10'ar dakikalık dört periyottan oluşur. 

    

1891 yılındaki ilk basketbol sahası
(duvara monte edilen pota şeftali sepetidir)

    Basketbol ilk olarak ABD' nin massachusetts eyaletinde Springfield Genç Hristiyan Erkekler Birliği (YMCA) Eğitim okulunda beden eğitimi öğretmeni olan Kanadalı Dr. James Naismith tarafından 1891 yılında icat edilmiştir. Bu oyun atlet ve beyzbolculara kış antrenmanı yaptırmak amacıyla geliştirilmiştir. Bu oyunda amaç tahtadan yapılmış altı kapalı şeftali sepetlerine futbol topunu sokmaktı. Sepet yaklaşık 3 metre yükseklikte duvara monte ediliyordu ve her sayıdan sonra top sepetten elle çıkarılıyordu. Zamanla sepetin altı çıkarıldı ve sayı olan ama sepete takılan topları da bir ağaç yardımıyla çıkarıyorlardı. James Naismith' in basketbolu Tlahiotenieé oyunundan esinlenerek yaptığı düşünülür. Basketbolun ismini de Dr. Naismith koymuştur. Basketbol sepet topu anlamına gelir.

     

      Basketbolun Avrupa'da ki ilk denemesi 1893 yılında Paris'in Trevise sokağındaki eski bir jimnastik salonunda yapılmıştır. Daha sonraları özellikle 1 Dünya savaşında basketbolun Avrupa'da yayılmasında amerikalı askerlerin büyük etkisi vardır. Hızla gelişme gösteren basketbol böylece Avrupa'da en gözde sporlar arasında yerini almıştır. Amerika 1987 yılında erkeklerde, ardından 1900 yılında bayanlar arasında ilk milli basketbol şampiyonası düzenlemiştir. Böylece basketbol ülke genelinde popüler hale gelmiştir. Amerikalılar basketbolu milli sporları olarak benimsemişlerdir.  Böylece zaman içinde hızla diğer ülkelere de yayılmıştır.

     Uluslararası Amatör Basketbol Federasyonu(FIBA) uluslararası müsabakaları yönetmek amacıyla 18 Haziran 1932'de İsviçre'nin Cenevre şehrinde; İsviçre, Yunanistan, İtalya, Portekiz, Arjantin, Romanya ve Çekoslovakya basketbol federasyonlarının iş birliğiyle açılmıştır. Başlarda adı Fédération Internationale de Basketball Amateur olan FIBA 1989 yılında resmi isminden amatör kelimesini çıkartmış ancak kısaltmasını aynen korumuştur. 1956 yılında merkezini Münih'e taşıyan federasyon, 2002 yılında tekrar Cenevreye dönmüştür. FIBA iki yıl sonra Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından tanınmıştır. Berlin'de yapılan 1936 Yaz Olimpiyatları sırasında federasyon basketbolun kurucusu olan James Naismith'i Onursal Başkan olarak duyurmuştur.

     FIBA uluslararası basketbol kurallarını kullanılacak ekipman ve mekanların özelliklerini belirler, sporcuların ülkeler arası transferlerini denetler ve uluslararası hakemlerin programlarını kontrol eder. 213 ulusal basketbol federasyonu FIBA üyesidir. 1989 yılından itibaren FIBA Afrika, Amerika, Asya, Avrupa ve Okyanusya olmak üzere beş bölgeye ayrılmıştır.

    BASKETBOLDA POZİSYONLAR

   Genelde organize basketbol takımları arasında gard, forvet ve pivot olmak üzere kullanılan üç ana pozisyon vardır. Bu pozisyonları daha spesifik olarak da beş pozisyon olarak da sınıflandırabiliriz; Geri sahada oynayan ;oyun kurucu (PG), şutör gard (SG), Ön sahada oynayan; kısa forvet (SF), uzun forvet (PF), pivot (C). Bu pozisyonlar basketbol kurallarında zorunlu tutulmaz. Basketbolda pozisyonlar 1'den 5'e kadar sıralanmıştır. Pozisyonda yapılan bu numaralandırmanın forma numaralarıyla alakası yoktur.

    

•                                        1 numara:O. kurucu
• 
  
•                             2 numara: şutör gard
• 
  
•                  3 numara:kısa forvet
• 
  
•         4 numara:uzun forvet
• 
  
•  5 numara: pivot

           Oyun Kurucu: Oyun kurucu takım hücum organizasyonlarını yönetmekle sorumlu oyunculardır. Oyun kurucuların görevi topu hücum sahasına taşımak ve oyunu kurmaktır. Bir nevi topu hücuma hazırlamak da diyebiliriz. 

           Şutör Gard: Oyun kurucudan tek farkı sayı üretmeye yönelik oynamasıdır. Bu pozisyonda görev yapacak oyuncular iyi şut atabilme, pota altını zorlayabilme ve iyi savunma yapabilme özelliklerine sahip olmalıdır.

          Kısa Forvet: Kısa forvetler şut ve ribaund kabiliyeti olan ve çok iyi savunma yapan çok yönlü basketbol oyuncularıdır. İyi savunma yapmaları en önemli özellikleridir.

          Uzun Forvet: Uzun forvetler pota altında pivota yardım ederler. Gerektiğinde de dışarı çıkıp şut atabilen çok yönlü basketbol oyuncularıdır. 

          Pivot: Pivotlar pota altında oynayan uzun boylu oyunculardır. Hem hücumda hemde savunmada uzun boyları sayesinde ribaund ve bloklarda başarılıdırlar. Yüzü ve sırtı dönük oynama konusunda da çok başarılıdırlar. Genelde pota altında oynadıkları için uzak mesafeli atışlarda ve serbest atışlarda çoğunlukla başarılı değildirler. 

     

         Misafir takım sahayı seçme hakkına sahiptir ki zaten ikinci devreden sonra saha değişimi yapılır. Oyun orta saha çizgisinde her takımdan birer oyuncu arasında yapılan hava atışı ile başlar. Hava atışına çıkan birer oyuncunun amacı topu tek elleriyle kendi takım arkadaşlarına kazandırmaktır. Bir takımdaki beş oyuncudan biri ortada, ikisi savunma ikisi de hücum oyuncusudur. Oyun 10'ar dakikalık dört periyottan oluşur. Beraberlik durumunda ise uzatma periyodu oynanır. Her takımın ilk üç periyotta ve uzatma periyodunda 1'er dakikalık bir, dördüncü periyotta iki mola hakkı vardır. İkinci ile üçüncü periyot arasında 15 dakikalık mola verilir. Diğer periyotlar arası 2 dakikalık mola verilir.

     Hücum eden takım kendi sahasını 8 saniye içinde terk etmek, 24 saniye içinde de hücumunu tamamlamak zorundadır. Aksi durumda top kullanma hakkı diğer takıma geçer. Oyuncu topla birlikte topu sürme, şut atma, pas atma işlemlerini yapabilme hakkına sahiptir fakat topu elinde tuttuktan sonra topu tekrar süremez veya topla yürüyemez. Bu durumda iki seçeneği vardır; ya topu direk potaya atacaktır ya da takım arkadaşlarına pas verecektir. Oyunu bir baş hakem ve iki yardımcı hakem olmak üzere toplamda 3 hakem yönetir. 

      

   
     Her takım 5 kişiden oluşur ve sınırsız oyuncu değişikliği yapılabilir. Eğer bir oyuncu beş faulle oyun dışında kalırsa sadece o maç için tekrar oyuna dahil olamaz ve her oyuncunun yaptığı fauller takımlarını da etkiler. Bir periyotta toplam dört takım faulünün ardından yapılan faullerin her biri rakip takım için bir serbest atış hakkı kazandırır. Hakem tarafından durdurulmadıkça top çemberden döndüğünde oyu devam eder. oyuncu saha sınırlarını belirleyen çizginin dışına çıkmadıkça top havadan dışarı çıkmışsa bile topu havadan alabilir. Her sayı atışında ve hakemin her düdüğü çalışında oyun durur. Bu arada oyun zamanı da durur. Sayı yiyen takımın pota arkasındaki çizgiden sayı yiyen takımdan biri topu içeri attığı gibi oyun ve aynı zamanda oyun zamanı başlar. Üç sayılık çizginin içinden atılan her başarılı atış 2 puan, üç sayılık çizginin dışından atılan her başarılı atış ise takıma 3 puan kazandırmış olur. Faullerden ya da kural ihlallerinden dolayı kazanılan serbest atışlar 1'er puan değerindedir.

        

       Alanın boyutları değişiklik gösterebilir ama ideal boyutları; boyu 28 m, eni 15 m'dir. Oyun alanı orta çizgiyle ikiye ayrılır. Orta çizginin tam ortasında da orta yuvarlak denen bir yuvarlak vardır. 

      Basketbol sahalarının kısa kenarlarının tam ortasında ve birbirinin tam karşısında birer tane pota vardır. Pota üzerinde yerden yaklaşık 3,05 metre yükseklikte bir sepet vardır. Sepet 45 cm çapında bir demir ve buna asılı alt kısmı açık beyaz bir fileden oluşur. 

   Basketbol topunun çevresi 75-78 cm, ağırlığı 600-650 gram kadardır.